6 juli 2013

PERSBERICHT – BESCHERM EEN WRAK

Namens Vereniging Kust & Zee, Stichting De Noordzee, Sportvisserij Nederland en Stichting Duik de Noordzee schoon

Duikers van Expeditie Bruine Bank verwijderen 2000 kg visnetten en ontdekken nieuwe en zeer zeldzame kleurrijke diersoorten voor Nederland

Scheveningen – Zaterdag 6 juli zijn 24 Duik de Noordzee schoon duikers aangekomen in de haven van Scheveningen. Tijdens de achtdaagse expeditie is er gedoken op 20 wrakken op en rond de Bruine Bank.

De belangrijkste doelstelling van de expeditie was het verwijderen van zoveel mogelijk verloren visnetten, lood en kunstaas op de Noordzeewrakken. De netten en vishaken vormen een ernstige bedreiging voor het onderwaterleven. Dieren raken in erin verstrikt en sterven een langzame dood. De duikers zijn al jaren bezig met dit project. Vandaag hebben ze 2000 kg afval dat tijdens deze expeditie is geborgen aan land gebracht. Ook hebben ze hebben onder- en bovenwater tientallen levende dieren bevrijd die in deze netten vast zijn komen te zitten.

Tijdens de expeditie vonden de deelnemende biologen de juweelanemoon Corynactis viridis op het wrak van de Anna Graebe. Het eerste bewijs dat dit fotogenieke exemplaar in Nederland is gevestigd. Meerdere wit tot licht roze kolonies hadden zich op dit wrak gevestigd. Deze soort behoort tot de Corallimorpharia, een orde die nauw verwant is aan de harde koralen. Juweelanemonen komen daar in hun interne anatomie sterk mee overeen, maar missen het voor harde koralen zo typische harde skelet.

Doordat er regelmatig grote wieren, maar ook flessen, hout en ander drijvend materiaal vanaf de Franse en Engelse kusten naar de Nederlandse kust toe drijven, is het bij soorten die op ons strand aangespoeld worden gevonden, niet altijd duidelijk of dit Nederlandse soorten zijn. Net als de juweelanemoon was de bolle bolzakpijp Synoicum pulmonaria bijvoorbeeld al eerder aan de kust aangespoeld gevonden, maar was het nog niet bekend dat deze zich in Nederland had gevestigd. Deze witte kolonievormend zakpijp werd tijdens de expeditie op bijna alle wrakken aangetroffen.

Een andere soort, de vuilwitte zakpijp Ascidiella aspersa, is langs de Nederlandse kust zeer algemeen te vinden. In dieper water en dus ook op wrakken wordt deze soort echter slechts zelden aangetroffen. De biologen waren dan ook zeer verrast enkele duizenden exemplaren aan te treffen binnenin het wrak de Anna Graebe op 30 meter diepte. In deze zakpijpen ontdekten zij de gemarmerde streepschelp Modiolarca subpicta, een soort waarvan bekend is dat deze vaak ingesloten in de mantel van zakpijpen leven. Vlak langs de Nederlandse kust is deze schelpensoort nog nooit gevestigd aangetroffen terwijl er vele zakpijpen te vinden zijn. Verder van de kust vandaan zijn meer recente meldingen alleen bekend van de Klaverbank.

Verder werd op een in de jaren negentig gezonken Russische onderzeeër op 32 meter diepte een zeer zeldzame kleurvariant van de sierlijke slibanemoon Sagartia elegans gevonden. Hij heeft fel roze tentakels en een oranje mondschijf. Dit zeer opvallende exemplaar werd tijdens de expeditie vanwege zijn kleur “Sagartia elegans varia maxima” genoemd.

Duik de Noordzee schoon duikers

De leden van dit expeditieteam werden geselecteerd op kennis, (Noordzee)ervaring en mentaliteit. Het is een samengestelde groep bestaande uit supportduikers, biologen, archeologen, fotografen en filmers. Stichting Duik de Noordzee schoon werkt hierbij samen met onderzoeksbureaus, bedrijfsleven, universiteiten en de overheid.

Bescherm een wrak

Expeditie Bruine Bank werd georganiseerd in het kader van Bescherm een wrak. Dit samenwerkingsverband is een initiatief van Vereniging Kust & Zee, Stichting De Noordzee en Sportvisserij Nederland en Stichting Duik de Noordzee schoon. Samen met alle gebruikers en liefhebbers van scheepswrakken in de Noordzee proberen wij deze te beschermen en duurzaam te gebruiken.

Bescherm een wrak werkt met de Expeditie Bruine Bank toe naar een mijlpaal: aan het einde van dit seizoen zullen de duikers het honderdste wrak schoonmaken. Wat overblijft is een grote berg opgedoken visnetten die gerecycled zullen worden in bijvoorbeeld badmode en sokken.

Bescherm een wrak komt tot stand met steun van de Nationale Postcodeloterij.

EINDE BERICHT

Contactpersoon

Ben Stiefelhagen: 06 54 93 69 40, ben@duikdenoordzeeschoon.nl.

Informatie
www.beschermeenwrak.nl
www.duikdenoordzeeschoon.nl

Beeldmateriaal
Er zijn foto’s en videobeelden beschikbaar voor publicatie. Deze zijn aan te vragen bij Klaudie Bartelink via klaudie@duikdenoordzeeschoon.nl. Hieronder treft u een selectie van de beschikbare beelden aan.

Fotos: Arjan Gittenberger (GiMaRIS) Beschrijving: Van de sierlijke slibanemoon Sagartia elegans zijn in Europa verschillende kleurvarianten bekend. De variant op fotos 1 & 2 met zijn fel roze tentakels en oranje mondschijf lijkt een nog onbekende of in ieder geval zeer zeldzame kleurvariant te zijn. Deze werd op 32 meter diepte aangetroffen op een in de jaren negentig gezonken Russische onderzeeër (01_onderzeeer_Cor_Kuyvenhoven). Deze zeer opvallende roze-oranje variant werd tijdens de expeditie vanwege zijn kleur “Sagartia elegans varia maxima” genoemd.

Fotos: Arjan Gittenberger (GiMaRIS) Beschrijving: Van de sierlijke slibanemoon Sagartia elegans zijn in Europa verschillende kleurvarianten bekend. De variant op fotos 1 & 2 met zijn fel roze tentakels en oranje mondschijf lijkt een nog onbekende of in ieder geval zeer zeldzame kleurvariant te zijn. Deze werd op 32 meter diepte aangetroffen op een in de jaren negentig gezonken Russische onderzeeër (01_onderzeeer_Cor_Kuyvenhoven). Deze zeer opvallende roze-oranje variant werd tijdens de expeditie vanwege zijn kleur “Sagartia elegans varia maxima” genoemd.

Foto: Cor Kuyvenhoven Beschrijving: Drie duikers die een Russische onderzeeer onderzoeken die in de jaren negentig is gezonken toen deze bij zwaar weer versleept werd over Nederlands grondgebied.

Foto: Cor Kuyvenhoven Beschrijving: Drie duikers die een Russische onderzeeer onderzoeken die in de jaren negentig is gezonken toen deze bij zwaar weer versleept werd over Nederlands grondgebied.

Foto: Cor Kuyvenhoven Beschrijving: De juweelanemoon Corynactis viridis (witte kolonie in het midden van de foto) werd tijdens de Bruine Bank expeditie voor de eerste keer voor Nederland aangetroffen. Meerdere wit tot licht roze kolonies hadden zich op het wrak de Anna Graebe op de Bruine Bank gevestigd. In het verleden was deze typisch zuid Europese soort alleen op drijvende voorwerpen, aangespoeld langs onze kust aangetroffen. Hoewel zijn naam doet vermoeden dat het om een soort zee-anemoon gaat, behoort Corynactis viridis niet tot de gewone zee-anemonen (orde: Actiniaria), maar om een voor Nederland nieuwe orde van dieren: de Corallimorpharia. De Corallimorpharia zijn in feite nauw verwant aan de harde koralen (orde: Scleractinia). Ze komen daar in hun interne anatomie dan ook sterk mee overeen. Ze missen alleen het voor harde koralen zo typische harde skelet.

Foto: Arjan Gittenberger (GiMaRIS) Beschrijving: Naast de witte kolonies die hierboven worden beschreven (zie 04_Corynactis_viridis_Cor Kuyvenhoven) werd er ook een licht roze kolonie van juweelanemonen aangetroffen op het wrak de Anna Graebe.

Foto: Udo van Dongen Beschrijving: Aangezien er regelmatig grote wieren, maar ook flessen, hout en ander drijvend materiaal vanaf de Franse en Engelse kusten naar de Nederlandse kust toe drijft, is het bij soorten die op ons strand aangespoeld worden gevonden, niet altijd duidelijk of dit Nederlandse soorten betreffen. Net als de hierboven beschreven juweelanemoon was de bolle bolzakpijp Synoicum pulmonaria bijvoorbeeld al eerder aan de kust aangespoeld gevonden, maar was het nog niet bekend dat deze soort zich in Nederland had gevestigd. Deze witte kolonievormend zakpijp werd op zo goed als alle wrakken tijdens de expeditie aangetroffen.

Foto: Arjan Gittenberger (GiMaRIS)Beschrijving: Niet alle soorten die tijdens de expeditie op de wrakken werden ontdekt, konden meteen ook op naam gebracht worden. Zo werd op het wrak de Anna Graebe deze rood gevlekte schubworm aangetroffen.

Foto: Arjan Gittenberger (GiMaRIS) Beschrijving: Niet alle soorten die tijdens de expeditie op de wrakken werden ontdekt, konden meteen ook op naam gebracht worden. Zo werd op het wrak de Anna Graebe deze rood gevlekte schubworm aangetroffen.

Foto: Udo van Dongen Beschrijving: Toen de bij de Anna Graebe verzamelde vuilwitte zakpijpen in meer detail werden onderzocht (08_Ascidiella_aspersa_Gittenberger), bleken deze verschillende harde plekken in hun mantel te hebben. Met een scalpel hebben we ze voorzichtig opengesneden. In deze harde plekken bleken kleine, tot 2 cm grote schelpjes verstopt te zitten. Het gaat om de gemarmerde streepschelp Modiolarca subpicta, een soort waarvan bekend is dat deze vaak ingesloten in de mantel van zakpijpen leven. Ze kunnen zich door een enkele milimeters grote opening naar de buitenwereld voeden. Vlak langs de Nederlandse kust is deze schelpensoort nog nooit gevestigd aangetroffen terwijl er vele zakpijpen te vinden zijn waaronder ook Ascidiella aspersa. Verder van de kust vandaan zijn meer recente meldingen alleen bekend van de Klaverbank. Verder spoelen er regelmatig langs het strand zakpijpen waarin deze soort wordt aangetroffen. Aangezien het onbekend is waar deze zakpijpen vandaan komen is het onduidelijk in hoeverre en in welke mate deze soort zich in Nederland gevestigd heeft. In de Anna Graebe op de Bruine Bank werden duizenden vuilwitte zakpijpen aangetroffen. Aangezien er in de enkele exemplaren die hiervan verzameld zijn al meerdere schelpjes per individu verborgen zaten, kan worden geconcludeerd dat in dit wrak enkele tienduizenden individuen van de gemarmerde streepschelp Modiolarca subpicta leven.