Een blog van Invild Harkes.
Dé Borkumse Stenen. Ik heb ze eindelijk in het echt gezien! Bij het Wereld Natuur Fonds hebben we de laatste tijd in het kader van gebiedsbescherming veel gepraat over de Borkumse Stenen. Het is een gebied ten noorden van de Waddeneilanden ter hoogte van de Duitse grens wat nog niet beschermd is.
Veelbelovend gebied
Het is één van de weinige plekken in de Noordzee waar stenen op de bodem liggen. Hierdoor vindt er minder visserij plaats want de netten kunnen achter de stenen blijven hangen. Dit zou betekenen dat de bodem nog redelijk in tact is. Het gebied moet nog nader onderzocht worden, maar wat we tot nu toe zien is veelbelovend.
Stenen uit de ijstijd
Tijdens een vorige Noordzee Expeditie zijn er diverse onderzoekers onder water geweest. Ze hebben stenen gevonden die afgezet zijn tijdens de ijstijd, de eindmorene. De stenen vormen, net als bij de Klaverbank, een uniek ecosysteem. Maar behalve de stenen is er veel meer te vinden. Eerder zijn er schelpkokerwormen gezien. Deze kunnen de zanderige bodem omvormen tot een structuur, een rif dus eigenlijk. Ik hoop zeker een paar van deze bijzondere rifbouwers te vinden.
Niet verdwalen
Zodra we het gebied hebben bereikt, springen de eerste verkenningsduikers het water in. Zij leggen de lijn uit die ons gaat helpen de weg te vinden. Het is namelijk schemerdonker op de Noordzeebodem en met een zicht van rond de 15-20 meter ben je voor je het weet de weg kwijt. Dat is dan ook de reden dat we stijgballonnen meenemen en zelfs vuurpijlen. Met al die spullen hangend aan mijn uitrusting spring ik in zee..
Ontdekkingsreizigers
Beneden, op 28 meter diepte, valt direct op dat de bodem nog wel zanderig is, maar dat er veel meer op ligt en groeit dan op de eerdere plekken die we bezocht hebben, van afgeworpen krabbenschilden tot hydroiden zoals de zeecypres. Dit is overigens niet een cypres zoals we in de tuin zetten, maar een organisme dat meer op wier lijkt. Ertussen liggen stenen. Bórkumse stenen. Het water is gelukkig redelijk helder en omdat de zon schijnt ook redelijk licht. We volgen de lijn en koppelen aan het eind onze katrol vast waarmee we nog eens 75 meter verder kunnen uitzwemmen. Nu is het echt een ontdekkingsreis, want hier heeft mogelijk nog nooit iemand gedoken! Met onze lampen speuren we de bodem af. En we worden niet teleurgesteld…
Schuilplaats voor bijzondere dieren
Tussen de takjes van een hydroide vinden we een klein zeenaaktslakje, wat ook weer niet te vergelijken is met een naaktslak uit de tuin. Deze slakjes hebben felle kleuren en zien er leuk uit. De stenen die her en der verspreid liggen zijn kleine oases van leven. Ze zijn begroeid met anemonen en er zwemmen allerlei kleine beestjes op en onder, van parende krabben tot baby platvisjes. Onder iedere steen schuilt een grote Noordzee krab of ander zeedier. Het is duidelijk dat de stenen een belangrijke schuilplaats bieden. Al speurend vinden we het harnasmannetje waarvan het neusje naar boven wijst en die een huid heeft die nog het meest aan dat van een reptiel doet denken. Even later vinden we een vijfdradige meun. Een vis met 5 baardharen. Het is een compleet ander beeld dan wat we eerder rond de zandbodem en de wrakken in de andere gebieden hebben gezien. Dit is écht een ander gebied en heel bijzonder.
Rifbouwers
Ik kan niet wachten tot de volgende duik die we ’s middags maken. Wederom haken we onze katrol aan de uitgezette lijn en kijken we om ons heen. Mijn ogen worden groot van verbazing, want dit is waar ik heel veel over gelezen heb, maar nog niet van dichtbij gezien: de structuren van de rifvormende kokerworm. Wat we zien is één groot tapijt van tentakeltjes met stukjes schelp eraan. Maar omdat het er zoveel zijn, houden ze met zijn allen de bodem vast. Het tapijt is zeker 20 cm dik. Hierin en op kunnen vissen en andere dieren en schuilen, paaien, en eten. Het wemelt er van het leven! Ik ben diep onder de indruk, want dit soort habitat heb ik, ondanks vele duiken, nog niet eerder in mijn leven gezien. En op de Noordzee is het mogelijk uniek. Het is zo bijzonder dat we dit rif hebben in Nederland, het is belangrijk voor de gezondheid van onze Noordzee. De soortenrijkdom en variëteit van de organismen die erop leven zorgen voor een zogenaamd ‘robuust’ systeem. Het kan tegen een stootje en dat is met de verwachte effecten van klimaatverandering heel belangrijk.
Extatisch kom ik boven. Ik heb iets belangrijks en bijzonders gezien, iets dat zeker het beschermen waard is, omdat het belangrijk is voor het leven in zee maar ook een mooi voorbeeld is van hoe een gezonde zeebodem eruit kan zien. Het is zo’n groot verschil met de omgewoelde en kale bodems die we eerder tegenkwamen. Dit lééft!
We komen aan boord met een grote glimlach op ons gezicht, en met een missie:
dit gebied moet beschermd worden!
Foto 1: Borkumse steen met krab (screenshot gopro filmpje Ingvild).
Foto 2: Panda op Borkumse steen (screenshot gopro filmpje Ingvild).
Foto 3: Harnasmannetje (screenshot gopro filmpje Ingvild).
Foto 4: Zoek de vis (screenshot gopro filmpje Ingvild).
